انتخاب "ترامپ" و بررسی ریسک سرمایه گذاری در ایران
این مطلبی است که به دلیل اهمیت ریسک های احتمالی سرمایه گذاری در ایران که موضوعی مطرح در جهان غرب است، از رسانه های جهان اقتباس شده است.
ریسک های احتمالی انتخاب "دونتر" برای معادلات اقتصادی ایران
تحلیلگران برآن هستند که آیا انتخاب "دونتر" (دونالد ترامپ) به‌عنوان ر‌ییس‌جمهوری آینده آمریکا -در شرایطی که اکثریت کنگره این کشور در اختیار جمهوری‌خواهان است- تاثیری قابل توجه بر خطرپذیری اقتصادی در ایران خواهد داشت.
بر اساس ارزیابی های مستقل، به نظر می رسد که نخستین پیامد چنین حادثه‌ای، جا به جایی ریل قطار سیاست خارجی و دیپلماسی آمریکا و همچنین، ابهامات متاقب آن است. از این روست که هر چند هنوز چند و چون این دگرگونی کاملا معلوم نیست اما همین عدم تعیین بازیگران عرصه های اقتصادی و سیاسی آینده ی آمریکا، اعم از سرمایه گذاران یا بازرگانان، موسسات بیمه و بانکها، بسیاری را به تامل، مکث و تعلل واخواهد داشت، و به نظر می رسد که چنین تعللی دارای هزینه‌هایی کوتاه و بلندمدت برای اقتصاد ایران خواهد بود. افزون بر این اگر ترامپ آن گونه که وعده داده است رفتار کند، طبیعی است که تعلیق تحریم‌های ایران که به واسطه تصمیمات و تحلیل های رییس جمهور پیشین، باراک اوباما، انجام پذیرفت، دچار کندی شده و در بدترین سناریو با تهدید و توقف روبه‌رو خواهد شد. هر چند که در عین حال ممکن است، روابط موسسات اروپایی و ایران مستقیما مشمول این تحریم‌ها نشود، اما با تیره و تار شدن فضای کسب و کار بین‌مللی، رغبت این موسسات، برای داد و ستد با ایران، مانند گذشته ادامه نخواهد یافت.
به قدرت رسیدن ترامپ، در صورتی که رییس جمهور جدید آمریکا، به سخنان خود پایبند باقیماند، به طور کلی به معنای افزایش ریسک سرمایه‌گذاری در ایران است. در این میان سه صنعت نفت، حمل و نقل زمینی و حمل نقل هوا‌یی ایران- یعنی سه صنعت سرمایه‌بر و به شدت تخصصی- که به‌شدت به سرمایه‌گذاری خارجی وابسته اند، و می‌رفت تا در پرتو اجرا‌یی شدن برجام، شاهد گشایش هایی باشند، اینک آسیب پذیرتر از سایر بخش‌های اقتصادی ایران به نظر می‌رسند.
افزون بر این، هر چند بر پایه ی برجام، دولت‌های حاکم بر ایالات متحده صرف‌نظر از گرایش های حزبی، موظف به اجرای مفاد برجام هستند، اما روشن نیست دولت جدید آمریکا تا چه اندازه به این امر وفادار مانده و در مقابل آن سنگ اندازی نکند. و به این ترتیب می توان حدس زد که، مشکل میان دو کشور، صرفا به برجام منحصر نخواهد شد.
تصور افزایش فشار بر دولت ایران
پیامدهای به قدرت رسیدن حکومت "دونتر" برای اقتصاد ایران را نمی‌توان مستقل از معادلات سیاسی منطقه ای و جهانی بررسی کرد. در شرایط فعلی، دولت ایران نمی تواند نظارت و نگاه از نزدیک بر چندین کشمکش منطقه‌ای مانند سوریه، یمن و عراق را نادیده بگیرد و این موضوع توهم مشارکت ایران در این درگیری ها را هم دامن می زند. همزمان با همین شرایط، ائتلاف کشورهای عربی علیه ایران سعی دارد به انسجام بیشتری برسد که نمونه آن را می‌توان در درخواست شورای روابط بین‌ملل خلیج فارس از کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس و دیگر کشورهای اسلامی مبنی بر انتظار اخراج ایران از سازمان کنفرانس اسلامی ملاحظه کرد.
طی دو سال گذشته ایران می‌توانست با گشایشی بیشتر در روابط دیپلماتیک و سیاست خارجی فعالتر، فرصت‌هایی بیشتر و تازه را برای اقتصاد ایران خلق کند. در صورتی که از این فرصت‌ها استفاده و دستاوردهای آن به شکل رسمی تثبیت می‌شد، بر سرکار آمدن یک دولت جمهوری‌خواه در آمریکا، نمی‌توانست نگرانی چندانی را ایجاد کند.
عدم همگرایی رابطه دولت اوباما با کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارسی در خصوص رفتار در مقابل ایران نکته ای پنهان نیست. اما اینک با به قدرت رسیدن دولتی جدید در آمریکا به نظر می‌رسد که امید کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارسی برای همگامی واشینگتن با آنها، در فشار بر حکومت ایران و همزمان با آن مقاومت در برابر آنچه که کشورهای عربی حاشیه علاقه دارند از آن با عنوان "سیاست‌های توسعه‌طلبانه" ی منطقه ای ایران یاد کنند، بیشتر شود. در همین راستاست که جبهه عربی مخالف ایران به رهبری عربستان، تلاش خواهد کرد تا دولت جدید آمریکا را به افزایش فشار بر حکومت ایران تشویق کند. چنین اقدامی حتا اگر شکل اجرا‌یی به خود نگیرد، بازهم می‌تواند احساس ریسک بازیگران جهانی را برای سرمایه گذاری در ایران افزایش دهد.
صنعت حمل و نقل زمینی، صنعت حمل و نقل هوا‌یی و صنعت نفت ایران
بنا به گزارش رویترز، با به قدرت رسیدن دونالد ترامپ نگرانی‌های خودروسازان معروف جهان درباره سرمایه‌گذاری‌شان در ایران به شدت افزایش یافته است. در همین راستا شرکت‌هایی مانند بی ام و، دایملربنز، فولکس‌واگن، پژو و رنو نگرانی های خود را در مصاحبه با رسانه‌ها ابراز داشته‌اند. همچنین بنا به گزارش "بیزینس جورنال"، «تیم نیل» سخنگوی شرکت بو‌ئینگ اظهار داشت که قرارداد این شرکت با دولت ایران در زمان لازم اجرا‌یی خواهد شد. همین مقام، همزمان افزود اگر دولت «ترامپ» رییس جمهور جدید، سیاست آمریکا در قبال ایران را تغییر دهد و فروش هوایپما به ایران را ممنوع سازد، بو‌یینگ به این امر احترام می‌گذارد. البته لغو احتمالی قرارداد میان شرکت بو‌ئینگ و ایران، دارای مخالفانی در ایالات متحده است چون این اقدام به معنای کاهش فرصت‌های شغلی در آمریکا و واگذارکردن بازار ایران به رقبای بو‌یینگ، نظیرایرباس، خواهد بود.
از دیگر سو، ترامپ در دوره مبارزه‌های انتخاباتی خود بارها از سیاست‌های استقلال انرژی از طریق تولید، افزایش تولید انرژی داخلی و بخصوص از تشویق اکتشاف و تولید منابع متعارف و نامتعارف انرژی در آن کشور، دفاع کرده است. در نتیجه، صدور مجوز برای به‌کارگیری میدان‌های نفت غیر متعارف (شیل) و بهره برداری و افزایش شمار دکل‌های حفاری، تسهیل خواهد یافت. چنین امری به معنای افزایش رقابت در بازار نفت و انرژی است. اما مشکل ایران تنها افزایش رقابت در بازار نفت نیست. چون هر چند شرکت نفتی توتال فرانسه مدعی است که انتخاب دونالد ترامپ به ریاست جمهوری آمریکا، تاثیری بر سرمایه‌گذاری‌های این شرکت فرانسوی در ایران نخواهد داشت، اما هلیما کرافت، رییس مرکز جهانی راهبردی کالای بازار سرمایه RBC گفته است، شرکت‌های نفتی اروپایی ممکن است با ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید در مورد بازگشتشان به میدان‌های نفتی ایران تجدید نظر کنند. هر چند هنوز زود است تا در مورد تاثیر قطعی انتخاب ترامپ بر اقتصاد ایران ارزیابی دقیقی مطرح کرد، اما مرور مطالبی که آمد نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری در ایران، مجددا به یک پرسش تبدیل شده است.
در هر صورت، اگر دوره اوباما با عنوان دوران فرصت های از دست رفته در سیاست خارجی ایران تلقی شود، مبالغه نشده است. دو دستگی در حاکمیت و ناتوانی و ابهام و سردرگمی در مدیریت کشمکش های داخلی، اینک دستاورهای پیشین را هم به خطر انداخته است. در چنین شرایطی پیدایش تنش‌های جدید منطقه‌ای و جهانی برای ایران، شگفت‌آور نیست و ایجاد تنش‌ها‌یی تازه به معنای افزایش ریسک اقتصادی ایران است. نخستین پیامدهای هر نوع تنش احتمالی در صنایع سرمایه بری همچون صنایع حمل و نقل زمینی و هواهی و نفت ظاهر خواهد شد، اما به آن محدود نخواهد شد. طبیعی است سرمایه گذاران جهان، بازرگانان و شرکت‌های بیمه از چنین افزایش چنین ریسکی استقبال نمی‌کنند و انگیزه آنها برای همکاری با ایران کاهش خواهد یافت.
